Follow us on:

Facebook Twitter LinkedIn YouTube

National Assembly

Repons lider zafer gouvernman, Onorab Charles de Commarmond, lo diskour Leta Lanasyon 2020 |26 February 2020

Repons lider zafer gouvernman, Onorab Charles de Commarmond, lo diskour Leta Lanasyon 2020

Onorab Charles de Commarmond

‘Diskour Prezidan Faure i en diskour vre leta Nasyon Seselwa’

 

Msye Speaker,

Dirizan Lopozisyon,

Ser ek frer koleg onorab,

Bann envite dan galeri,

Lepep Seselwa, espesyalman zabitan Cascade,

Bonzour,

 

Msye Speaker,

Avan mon konmans mon ladres permet mwan lo par bann manm Parti United Seychelles pas en mesaz senpati, kondoleans ek sipor pour pep ek gouvernman Sinwan la ki i pe fer fas a sa lepidemi coronavirus ki’n okazyonn plizyer mil lanmor e ki pe afekte zot lekonomi enormeman osi byen ki lekonomi lemonn ki enkli lekonomi Sesel.

Mon oule osi aport nou soutyen pour Parti Kominis Sinwan dan zot lalit pour anmenn en solisyon pli vit e met sa anba kontrol.

Mon swete ki dan okenn fason sa pa pou afekte bann sipor ek don ki gouvernman Sinwa pou donn Sesel e ki nou Prezidan in anonse dan son Ladres – spesifikman proze bis elektrik e la nou a dir met son WIFI. Nou nou’n fini pare avek password faureward@2020.

 

En diskour laverite e fran

Lepep Seselwa, diskour Leta Lanasyon delivre Zedi pase dan sa Lasanble par Prezidan Danny Faure i en diskour vre leta Nasyon Seselwa. I en diskour ki’n al oprofon e non pa zis kot nou ete ozordi, me osi kot nou ti ete yer. Sa diskour in montre diferans kot nou sorti e la kot nou’n arive. Sa diskour i en diskour larealite. Sa diskour i en diskour avek bann fe. Sa diskour i en diskour laverite e fran.

Mon ‘welcome’ ladres ki nou Prezidan in fer lo leta nou nasyon, akoz in tous tou bann pwen esansyel e in fer sa dan en fason kalm e konvenkan – konmsi i konn sa bann keksoz parey son senk (5) ledwa. Savedir i annan en abilite pour analiz byen nou sosyete e i annan en bon vizyon pour anmenn nou pli devan – Beyond 2020, Msye Speaker. Prezidan Danny Faure in osi met en regar for lo Lavenir son diskour.

Atraver son mesaz i montre nou ki i oule anmenn lape, rekonsilyasyon ek linite dan nou pep e dan nou pei Sesel. Sa an retour i a garanti en stabilite san presedans ki a fer nou batir lavenir lo la.

 

Lazistis sosyal

Atraver son mesaz mon vwar en Prezidan ki krwar fermeman da lazistis sosyal; en lot prensip kardinal nou Parti – United Seychelles.

E parey dimoun deor pe dir, sa diskour i enn ki montre ki Prezidan Faure i annan son ledwa lo pou son nasyon. Ki Prezidan Faure i ofet avek tou devlopman dan sa pei Sesel.

 

Stabilite, lape, linite ek respe

Mr Speaker, diskour Prezidan Faure i enn ki osi demontre ki Prezidan Faure i oule ki Sesel i toultan reste en pei ki stab e sa i kler lafason ki in adres sa size eleksyon sa lannen, kot in sipliy avek nou ki sa eleksyon i deroul dan lape, linite ek respe.

Pour li, sa ki primordyal se ki Sesel i sorti venker. Nou pei avan tou. Se sa vre direksyon ki en vre lider i devret pran.

 

Progre nou nasyon

Mr Speaker, dan sa diskour Prezidan Faure pa’n zis vin dir sa ki in anvi dir, me in vin ek bann sif. I pa’n vin ek leskiz, me in avoue ki wi in annan bokou defi ki li ek son gouvernman in fer fas avek. Me en keksoz ki kler, se ki Prezidan Faure in rekonnet ki pandan sa dernyen 42-an Sesel in fer en ta progre.

Malgre i annan ki’n toultan oule fer nou krwar lekontrer. Ler serten pe kriye e dir ki Sesel pe pran fon, Sesel in faid, Sesel i isi e Sesel i laba, lepep Seselwa ler i asize dan son trankilite e i pou reflesir, i pou agree avek Prezidan Faure ki Sesel pa pe pran fon, ki Sesel pa pe faid, me ki nou nasyon in akonpli bokou.

 

Pri lavi

Prezidan Faure in anonse ki aparti le 16 Mars 2020, tou komodite dan laboutik STC lo Praslin ek La Digue pou vann menm pri ki STC lo Mahé e sa a ede soulaz lavi nou bann frer ek ser lo Praslin ek La Digue. Sa i osi enkli bann lezot zil lo nou teritwar kot STC oubyen IDC i prezan. La i fer nou rapel nou prop sazes ler nou ti reziste tou zefor pour ki lopozisyon dirize par Onorab Wavel Ramkalawan pa ferm STC. Nou kapab zis mazinen kote nou ti pou ete ozordi si nou gouvernman ti’n vreman ekout zot e ferm STC.

Dan son demars pour fer pri lavi pli abordab, Prezidan Faure in dir ki le 16 Mars, 2020 menm VAT pou ganny retire lo tou komodite manze. Eski sa set en gouvernman ki napa lentere son pep aker?

 

Devlopman lazenes

Mon osi fyer pour not lakonplisman Liniversite Sesel. Ozordi nou en pep bokou pli edike avek bokou profesyonnel. Ozordi nou zenn i kapab be what they want to be. Eski sa ti pou en realite si nou ti’n ekout lopozisyon pour pa kree en Liniversite dan Sesel?

Depi 2018 nou’n annan 25 dokter, 2 dantis e 18 dental therapists ki’n resevwar zot degre. E les mwan fer kler Mr Speaker ki tousala i Seselwa. La konmela i annan ankor 56 etidyan ki pe etidye pour vin dokter oubyen dantis. Pour al pli lwen Mr Speaker, 33 ners in ganny zot degre lannen pase e 5 dokter Seselwa pou fini zot letid sa lannen e ankor 5 lannen prosen. Eski sa set en gouvernman ki pa krwar dan devlopman son zenn?

 

Lozman

Mr Speaker, Prezidan in dir ki lozman in en defi. Wi, mwan ler mon ti konmanse preski 30-an pase nou pli gro defi ti lakaz e nou pli gro defi pou toultan reste lakaz. Me akoz lakaz i en defi pour nou? Akoz gouvernman US pa krwar dan pti payot, nou pa krwar dan lakaz fey koko, nou pa krwar dan ghetto, nou pa krwar dan lakaz plastik parey nou bann pei vwazen Madagaskar, Mayot, Sid Afrik e plizyer lezot pei.

Ozordi ler nou dir en etranze ki proze lakaz Perseverance se social housing, zot riy nou dan nou figir. Akoz dan zot pei sa bann ki pli eze ki kapab afford sa bann lakaz ki nou bann Seselwa pe viv ladan Perseverans.

I annan ki oule anbet nou bann zenn e dir ki tou gouvernman ti pou fer sa, me dan bokou pei Lazi, Lerop e menm Lafrik kot dimoun i ankor pe dormi dan semen, eski napa en gouvernman dan sa bann pei? Eski sa bann dimoun pa pey taks? Akoz zot pa fer en kantite lakaz pour donn zot dimoun?

Non, frer ek ser Seselwa, sa nou’n reisi akonpli akoz polisi progresiv nou Parti US e Prezidan Faure.

 

Lendeks devlopman imen

Ler Nasyon Ini i klas Sesel 62enm dan 189 pei dan lemonn e premye dan Lafrik pour son lendeks devlopman imen. Sesel in ganny klase konman en pei avek nivo devlopman imen ki tre o.

Prezidan Faure pa pe anbet Seselwa, Prezidan Faure pa pe envante tousala, me sa bann keksoz i realite e sa se lakonplisman sa pep, se travay dir sa pep. E lepep Seselwa i devret fyer.

 

Pansyon

En Prezidan ki annan en leker pour tou son zabitan se senpleman Prezidan Danny Faure. En Prezidan ki krwar ki sa ki’n travay dir i devret ganny rekonnet e rekonpanse. Sa in ganny demontre ler Prezidan in anonse ki aparti le 1 Zen sa lannen peyman minimonm pansyon pou sorti mil roupi e pou vin 3 mil roupi.

Mr Speaker, sa pou tous lavi anviron 2473 dimoun ki’n pran zot retret e ki pe ganny en pansyon peye e finanse par Fon Pansyon. Ki mannyer alor zot kapab dir ki nou nou negliz nou bann vyeyar?

Par kont bann travayer ki’n pran zot retret Out 1979 ziska 2004, i annan anviron 400 zot, pa pe enkli dan sa 2473. Mon demande lo baz “fairness and equity” ki zot osi ganny enkli dan sa kategori e fer zot omwen ganny sa pansyon R3000. I pa pou kout tro bokou, enpe dan sa pansyon travayer etranze i a kapab kouver sa, Msye Speaker.

 

Nou zanfan, nou trezor

Nou zanfan i toultan reste nou bann pti trezor. Sa gouvernman in toultan annan bann pti zanfan aker. Nou gouvernman in toultan esey son mye pour soulaz lavi bann paran ki pe fer grandi bann pti zanfan.

E ozordi nou gouvernman pe al pli lwen, ler Prezidan Faure in anonse ki en peyman a en sonm 750 roupi pou ganny peye otomatikman pour tou zanfan ki dan childminding ouswa day care ki anrezistre avek IECD. Mr Speaker, tou zanfan pou ganny asiste.

Ozordi i annan bann ki pe mont lo you tube pe dir ki zot parti pou donn plis, me avan ki Prezidan Faure ti entrodwir sa polisi, zanmen zot in koz lo la.

Akoz zot krwar ki nou nou bann bourik gran zorey, sak sonm ki Prezidan Faure i mansyonnen, zot zot dir zot pou donn 2, 3 fwa plis. Zot a kontinyen anbet zis sa detrwa siporter ki reste zot.

 

Pri enternet

Mr Speaker a plizyer repriz, isi menm dan sa Lasanble, nou’n tann bann manm pe koz lo pri enternet ki ser isi Sesel. Prezidan Faure in ekoute e in diskite.

Ler Prezidan in anonse ki in demann SPTC pour ofer WiFi gratwit dan tou bis aparti le 1 Zen, wi sa i pou piblik an zeneral. Sa ki Prezidan pe demande pour arive isi Sesel i pa en mirak. Sa i en pratik ki arive dan plizyer pei tel ki Slovaki. Lekel ki pou benefisye par WiFi gratwit dan bis piblik? Poz zot lekor sa kestyon.

 

Modernizasyon

A sak fwa ki nou entrodwir en keksoz modern, lopozisyon i sey ridikilize. Nou ava rapel proze lakaz Nageon Estate ki zot ti apel lakaz pizon. Roche Caiman ki zot ti apel lakaz lapen. Selman ozordi i annan zot menm ki pe reste dan sa bann lakaz lapen ek lakaz pizon. Napa ki zot pa ti dir ler nou ti pe konble Roche Caiman ek Perseverans. Menm sa batiman ki nou ladan la, zot ti boycott son louvertir an mor.

Me ozordi, get zot, se zot menm ki pe fer plis tapaz ladan. Si nou ti’n ekout sa lopozisyon anba direksyon Onorab Ramkalawan, nou ti pou 25-an annaryer.

I annan ki pe opoze, ki pe kritike, sa i normal. Bis i ser, bis i koule, bis i isi e bis i laba. Bis i koule? Napa problenm. Prezidan in osi anonse ki swivan son bann diskisyon ki in fer avek gouvernman Lasin, Sesel pou ganny 22 nouvo bis elektrik nef.

E gradyleman nou ava fer plis demars pour ganny plis bis nef ki ava ranplas sa bann ki koule. Nou gouvernman, gouvernman US anba gidans Prezidan Faure i annan en plan. Nou fer bon planifikasyon. Selman zot zot pa dir ki bis i kout zis 7 roupi isi Sesel. Touris ler zot tann sa zot demande si nou lespri i ankor bon.

Akoz Langleter, traze pli kourt i kout minimonm 25 a 30 roupi. Pa zot oule privatiz SPTC – privatize apre nou ava vwar.

 

Lafanmiy

Mr Speaker parti SPUP, SPPF, Parti Lepep ek US i le sel parti ki’n toultan krwar dan sa pep e pe toultan rod fason pour ed son pep devlope. Ler Prezidan Faure ti kree Minister Lafanmiy, i ti pran aker ki annan bann fanmiy isi Sesel ki bezwen lasistans. Avek kreasyon Minister Lafanmiy, sa minister in zwe son rol e in fer son travay.

A ler aktyel plizyer fanmiy in ganny asiste ek sa minister. Sa minister dan son travay in idantifye 624 ka kot lakaz i dan en leta tre kritik isi Sesel.

Prezidan in dir ki 177 ka in ganny rezourd lannen pase e in donn son komitman ki sa 447 ka ki reste sa minister pou travay ek zot avek bi pour rod solisyon pour amelyor zot lavi.

 

Misyon Prezidan Faure aletranze

Mr Speaker, ler Prezidan Faure i al lo bann misyon aletranze, i pa zis al rod kouronn fler pour met otour son likou, me Prezidan Faure i al koz lo lapar lepep Seselwa. Kot i al negosye e diskit bann size kot Sesel i kapab ganny led bann pei zanmi.

Prezidan Faure i krwar dan travay ek lezot pei, etablir kontak ek pei zanmi, gard lanmitye ek pei ki pou ed nou. E nou diplomasi pragmatik kot lepep i ganny son benefis ladan.

 

Reste konnekte avek lepep

Msye Speaker, nou en Parti ki touzour konnekte e pou touzour reste konnekte avek nou pep e tou nou bann manm Parti US dan Lasanble e nou Prezidan nou reste konnekte avek nou popilasyon.

Plizyer rankont e vizit in ganny fer e pe kontinyen ganny fer dan tou distrik e dan tou sa bann rankont e vizit nou’n ekout nou pep e mon kontan ki Prezidan in adres zot laspirasyon dan bann diferan pwen avanse dan son ladres lo Leta Nou Nasyon.

 

Vizyon 2033

An Out lannen pase, gouvernman ti lans son vizyon long term – Vizyon 2033 e osi premye stratezi devlopman nasyonal pour peryod 2019-2023.

Sa vizyon pour Sesel – ‘En nasyon Seselwa ki rezilyan, responsab e prosper, ki an bonn sante, edike e emansipe, e ki pe viv ansanm an armoni avek lanatir e aktivman angaze avek leres lemonn’ – in ganny ankadre tre byen dan sa ‘SONA’ (Ladres lo Leta Lanasyon) delivre par Prezidan Faure e ganny servi konman sa konpa pour tou zefor devlopman nasyonal.

Vizyon 2033 i eksprim nou dezir komen pour vwar nou pei devlop plis ankor, e lepep Seselwa pe pran lapartenans e partisip dan prosesis devlopman. Sikse sa vizyon long term i depan lo travay dir tou sitwayen; ki i dan sistenm leta oubyen non. An plis ki sa, Vizyon 2033 i lans lapel avek tou partiprenan pour travay ansanm ver kreasyon en lavenir enklizif e soutenab pour nou tou.

Konman en pep, bann aksyon ek mezir i tre kler dan Stratezi Devlopman Nasyonal (NDS) 2019-2023. Sa stratezi i adres bann pwen pli pertinan dan term imedyat atraver sis pilye.

Sa sis pilye ki Minis Finans ti striktir son bidze 2020 otour i;

(i) Bonn gouvernans

(ii) Dimoun o sant devlopman

(iii) Koezyon sosyal

(iv) Lekonomi inovativ

(v) Transformasyon ekonomik

(vi) Soutenabilite lanvironnman ek rezilyans

Bonn gouvernans

Bonn gouvernans i santre otour partisipasyon, i konsansyel, i rann kont, i transparan, i reazir, i efektiv e efikas, ekitab e enklizif, e i swiv lalwa. Sa i esansyel pour asir en fondasyon solid pour lape ek prosperite, ki an retour i fer li posib pour annan devlopman soutenab.

Dimoun o sant devlopman

Nesesite pour agrandi nou kapital imen i ase irzan, e i en priyorite lo azanda devlopman. Anmezir ki Sesel i enterakte avek lemonn lo en pli gran plan, pei pou bezwen en rezo travayer tre kalifye e kreativ, ki kapab ogmant prodiktivite travayer ek krwasans ekonomik.

Koezyon sosyal

Nou kapab konsider koezyon sosyal konman sa ‘siman’ ki mentenir stabilite dan lasosyete. Sa pilye i annan pour bi, sirmont bann divizyon ki annan dan nou sosyete ozordi, e renouvle en sans linite nasyonal, e en sans ki nou travay ansanm.

Transformasyon ekonomik

Transformasyon ekonomik i en eleman primordyal pour asir kreasyon travay (lanplwa), lenklizyon finansyel, rediksyon lapovrete e promosyon lapartaz prosperite, anliny avek nou bann lobzektif devlopman soutenab.

Lekonomi inovativ

Lasyans, teknolozi ek linovasyon i bann moter devlopman ekonomik. Abilite pour kree, distribye e eksplwat konnesans in vin en sours mazer lavantaz konpetitiv, kreasyon larises ek amelyorasyon kalite lavi.

Soutenabilite ek rezilyans lanvironnman

Pilye soutenabilite ek rezilyans lanvironnman i annan pour bi protez nou lanvironnman natirel, lasante imen e ekolozik, tandis ki i pe fer avanse linovasyon e anbelir nou kalite lavi.

Sa sis pilye kle i ava servi konman soubasman nou zefor kontinyel pour kolektivman vizyaliz, konseptyaliz, pran lapartenans e ansanm, realiz nou bann laspirasyon.

E dan tou sa la Msye Speaker, in annan en kantite konsiltasyon, diskisyon, kontribisyon ek partisipasyon nou popilasyon.

Atraver son mesaz Msye Speaker, mon vwar en Prezidan for, en Prezidan ki krwar dan bann lenstitisyon for ki letan zot ganny byen zere i a ede anplifye nou demokrasi e permet annan plis bonn gouvernans, latransparan ek rann kont.

 

Eleksyon Konsey Distrik

 

Msye Speaker, mon pa pou kapab terminen san tous eleksyon Konsey Distrik. Lontan ti’n ler. Mwan mon enn sa dimoun ki krwar e ki’n pouse en kantite pour desantraliz pouvwar e anmenn plis lotonomi o nivo labaz. Nou pe donn plis lotonomi lekol. Sa i fantastik. Lekol i dan nou kominote. Alors i tonm byen ki kominote antye i ganny osi son lotonomi se la kot Konsey Distrik i vin pli enportan e mon kontan ki eleksyon Konsey Distrik pe al fer boner lannen prosenn.

Nou pa kapab donn plis lotonomi lekol me distrik limenn i ganny kontrole totalman par gouvernman santral. Nou bezwen donn plis pouvwar ek lotonomi bann zabitan pour zot zer zot distrik e adres bann defi e fer bann desizyon pli rasyonal e enkliziv e annan bann progranm pli adapte pour anmenn plis linite e pli bon fason viv dan nou bann kominote.

 

Konklizyon

Msye Speaker, nou Prezidan i reste fikse e atantif lo bezwen son Pep. I annan en bon leker, i pa rankinen, i pa anvi diviz nou e i napa nanryen pour li revanze. Se Lavenir ki konte pour li.

Pep Seselwa, letan nou annan en bon Prezidan koumsa annou kit li la. Annou tyonbo li de (2) lanmen pa large. E annou vot pour li pour nou Lavenir. Annou tenir Prezidan Faure tre for, e pa large.

 

 

 

More news